موسسه طبيعت آسمان شب

ماه صد ميليون سال پس از تشكيل منظومه شمسي به‌وجود آمد. بنابراين، دانشمندان با يك سوال مهم رو به‌ رو هستند: اگر ماهواره سياره ما از وقايعي كه باعث تشكيل سياره‌ها شده است ناشي نشده باشد، علت به‌ وجود آمدن آن چه بوده است؟ تا انتهاي اين مقاله با ما همراه باشيد تا سه مورد از محتمل‌ترين فرضيه‌هاي ارائه‌شده درباره شكل‌گيري ماه را بررسي كنيم.

فرضيه برخورد بزرگ

فرضيه برخورد بزرگ كه جامعه علمي آن را قبول دارد، عنوان مي‌كند كه ماه بر اثر برخورد يك جسم به زمين جوان به‌ وجود آمده است. زمين مانند ساير سياره‌ها از ابر باقيمانده غبار و گازي كه دور خورشيد جوان مي‌چرخيدند تشكيل شده است. منظومه شمسي اوليه محيط خشني بود و به‌ همين دليل چند جرم تشكيل‌ شده نتوانستند به سياره كامل تبديل شوند. احتمالا يكي از اين اجرام مدت كوتاهي پس از تشكيل زمين به آن برخورد كرده است.

اين پيش‌ سياره كه اندازه مريخ بود و با نام تيا شناخته مي‌شود، با زمين برخورد كرد و باعث شد تكه‌هاي تبخيرشده پوسته آن به فضا پرتاب شود. گرانش اين تكه‌ها را به هم وصل كرد و بزرگ‌ترين قمر نسبت به اندازه سياره ميزبان خود در منظومه شمسي ايجاد شد.

اين فرضيه توضيح مي‌دهد كه چرا ماه عمدتا از عناصر سبك‌تر تشكيل شده است و چگالي كمتري نسبت به زمين دارد. بر اساس اين نوع شكل‌گيري، پوسته زمين منشا مواد تشكيل‌دهنده ماه بود و هسته سنگي آن دست‌نخورده باقي ماند.

اين مواد پيرامون آنچه از هسته تيا باقي مانده بود جمع شدند و جرم تشكيل‌شده در نزديكي مدار دايره البروج زمين قرار گرفت. دايره البروج مسيري است كه خورشيد در طول يك سال طي مي‌كند و ماه نيز روي همين مدار قرار گرفت.

به‌ گفته ناسا وقتي زمين جوان و اين جسم سركش با هم برخورد كردند، انرژي دخيل ۱۰۰ ميليون برابر بيشتر از رويدادي بود كه بعدها دايناسورها را منقرض كرد.

اگر چه اين محبوب‌ترين نظريه است، بدون چالش نيست. بيشتر مدل‌ها پيشنهاد مي‌كنند كه بيش از ۶۰درصد ماه بايد از مواد تيا تشكيل شده باشد. با اين‌ حال، نمونه‌هاي سنگي ماموريت‌هاي آپولو چيز ديگري را نشان مي‌دهند.

«الساندرا ماستروبونو-باتيستي»، اخترفيزيكدان موسسه فناوري اسرائيل در حيفا مي‌گويد: «از نظر تركيب، زمين و ماه تقريبا دوقلو هستند و تركيب تشكيل‌دهنده آن‌ها حداكثر چند مورد در يك ميليون متفاوت است. اين واقعيت سايه بزرگي روي مدل برخورد بزرگ انداخته است.»

تحقيقي در سال ۲۰۲۰ در مجله نيچر ژئوساينس منتشر شد كه توضيح داد چرا ماه و زمين تركيب مشابهي دارند. محققان ايزوتوپ‌هاي اكسيژن را در سنگ‌هاي ماه كه فضانوردان آپولو به زمين آورده بودند بررسي كردند و متوجه شدند كه با سنگ‌هاي زمين تفاوت كمي دارند.

آن‌ها گزارش كردند كه نمونه‌هاي جمع‌آوري‌شده از گوشته عميق ماه (لايه زير پوسته) بسيار سنگين‌تر از نمونه‌هاي پيداشده روي زمين هستند و تركيب‌هاي ايزوتوپي دارند كه كاملا بازنماي تيا هستند. در سال ۲۰۱۷، محققان اسرائيلي يك نظريه برخورد جايگزين ارائه كردند كه پيشنهاد مي‌كند باراني از زباله‌هاي كوچك روي زمين باعث ايجاد ماه شد.

«رالوكا روفو»، محقق مؤسسه علوم ويزمن در اسرائيل و نويسنده اصلي اين مطالعه گفت: «سناريوي برخورد چندگانه فرضيه طبيعي‌تري براي توضيح شكل‌گيري ماه است. در مراحل اوليه منظومه شمسي، برخوردها بسيار فراوان بود. بنابراين طبيعي‌تر است كه چند برخورد معمولي ماه را تشكيل داده باشتد تا يك برخورد خاص.»

نظريه شكل‌گيري همزمان ماه و زمين

قمرها مي‌توانند هم‌زمان با سياره مادر تشكيل شوند. بر اساس اين نظريه، نيروي گرانش باعث شد مواد اوليه در منظومه شمسي به هم وصل شوند و هم‌ زمان زمين و ماه را تشكيل دهند.

چنين قمري تركيبي بسيار شبيه به زمين خواهد داشت كه وضعيت فعلي ماه را توضيح مي‌دهد. با اين‌ حال اگر چه زمين و ماه مواد مشابهي دارند، چگالي ماه بسيار كمتر از زمين است. اگر هر دو جرم عناصر سنگين يكسان در هسته خود داشته باشند، اين تفاوت چگالي منطقي نيست.

در سال ۲۰۱۲، «رابين كاناپ» محقق موسسه تحقيقاتي جنوب غربي در تگزاس، پيشنهاد كرد كه زمين و ماه هم‌ زمان در اثر برخورد دو جرم بسيار بزرگ كه پنج برابر مريخ بودند به‌ وجود آمدند.

ناسا گزارش مي‌كند: «پس از برخورد اول، دو جرم هم‌اندازه دوباره با هم برخورد كردند و زمين اوليه را تشكيل دادند كه توسط هاله‌اي از مواد احاطه شده بود. اين مواد با هم تركيب شدند و ماه را تشكيل دادند. برخورد مجدد و ادغام متعاقب آن، دو جرم با تركيب‌هاي شيميايي مشابه كه امروز مي‌بينيم، باقي گذاشت.»

تلسكوپ ۶ اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF

استفاده از ساختار اُپتيكي  Ritchey-Chretien (RC) در تلسكوپ كه برگرفته از نام طراحان آن «جورج ريچي» و «هنري كرتين» است به طور گسترده در تلسكوپ‌هاي حرفه‌اي در سراسر جهان استفاده مي‌شود و مزاياي بسياري را براي عكاسي نجومي از آسمان شب ارائه مي‌كند.

در تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين از آينه‌هاي اوليه و ثانويه‌ايي استفاده مي‌شود كه شكل‌ هايپربوليك(هذلولي) دقيق دارند، اين امر باعث مي‌شود تا اين تلسكوپ‌ها تقريبا خطاي كُما (كشيدگي تصوير در گوشه‌ها) كه در تلسكوپ‌هاي نيوتني معمول است را نداشته باشند. اين تلسكوپ‌ها داراي ميدان هاي ديد مسطح هستند كه تصاوير ستاره‌ها را حتي در گوشه‌هاي تصوير به شكل دقيق و بدون كشيدگي نشان مي‌دهند. آنها به عدسي يا تيغه تصحيح كننده نياز ندارند، بنابراين هيچ انحراف رنگي مانند تلسكوپ هاي اشميت-كاسگرين ندارند. و لوله‌هاي باز دارند كه مي‌توانند انتقال گرمايي را با محيط اطراف خود آسان‌تر كنند.

دشواري ساخت تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين RC به اين معني بود كه اين تلسكوپ ها در گذشته براي ستاره شناسان آماتور بسيار گران بودند. اما تكنولوژي مدرن و طراحي و تكنيك‌هاي ساخت در دهه گذشته، امكان توليد اسكوپ‌هاي RC با كيفيت بالا را فراهم كرده‌اند كه به‌ طور قابل‌توجهي مقرون به صرفه هستند.

مجموعه‌هاي تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين (RC (Ritchey-Chretien كه توسط  شركت تايواني جي‌اس‌او GSO: Guan Sheng Optical توليد مي‌شوند، كيفيت و امكانات فوق‌العاده‌اي را براي عكاسان نجومي متوسط و حرفه‌اي ارائه مي‌دهند. عكاساني كه به دنبال تلسكو‌پهايي با فاصله كانوني بالا براي عكاسي با دوربين‌هاي DSLR فريم متوسط و فول فريم هستند. و همچنين تقريباً تمام دوربين‌هاي تصويربرداري نجومي. اين تلسكوپ‌ها داراي اپتيك‌هاي دقيق، لوله‌هاي مستحكم فلزي كنگره‌دار از داخل با اندود مشكي  براي رسيدن به كنتراست تصوير عالي و فوكوسر‌هاي دقيق و بادوام دوسرعته براي نگه‌داشتن ايمن دوربين و لوازم جانبي شما هستند.

ويژگي هاي تلسكوپ ۶ اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او مدل GSO 6 MCRF

• تلسكوپ تركيبي ريچي-كرتين با آينه اصلي و ثانويه هايپربوليك hyperbolic mirrors
• بدون خطاي كما (Coma) در گوشه‌هاي تصوير به دليل طراحي اُپتيكي ريچي-كرتين
• با دهانه ۱۵۰ ميلي‌متري (۶ اينچي)، فاصله كانوني ۱۳۷۷ ميلي‌متر و نسبت كانوني f9
• با توانايي رسيدن به حداكثر بزرگنمايي 300 برابر
• بدنه فلزي مستحكم با پوشش مشكي دندانه‌دار از داخل، مانع از رسيدن نورهاي پراكنده به چشم ناظر
• با آينه اصلي آلومينيوم-كوارتز Radiant Aluminum Quartz با ۹۵ درصد بازتاب نور
• كيفيت اُپتيكي بالا – تصاويري روشن و شفاف بويژه در رصد ماه و سيارات
• توان گردآوري نور 460 برابر چشم انسان و 33 درصد بيشتر از مدل 130 ميلي‌متر
• داراي فوكوسر دوسرعته دقيق و بادوام فلزي ۲ اينچي مدل كريفورد (M-CRF (Metal-Crayford Focuser
• همراه با آداپتور اتصال چشمي‌هاي ۱.۲۵ اينچي و دو حلقه اتصال ۱ و ۲ اينچي
• با نسبت كانوني f/9 ايده‌آل براي عكاسي نجومي از اجرام منظومه شمسي و مناسب عكاسي از اعماق آسمان
• ساخت شركت تايواني جي‌اس‌او GSO: Guan Sheng Optical
• قابليت نصب روي انواع مقر‌ها و سه‌پايه‌ها، به ويژه مقرهاي استوايي EQ

تلسكوپ 200 ميلي‌متري جي‌اس‌او مدل GSO GS600

تلسكوپ يا استروگراف 200 ميلي‌متري جي‌اس‌او مدل GSO GS600 (تقريباً 8 اينچي) نسبت كانوني سريعي دارد كه براي گرفتن تصاوير ميدان وسيع از صدها جرم آسماني ايده‌آل است. فاصله كانوني 800 ميلي متري، طول لوله را تا ۷۲ سانت جمع و جور نگه مي دارد و هدايت آن را در طول نوردهي هاي طولاني آسان تر مي‌كند.

با وزن كلي نسبتا سبك حدود ۹ كيلوگرم اين تلسكوپ براي استفاده با پايه هاي استوايي نسبتا كوچك و دقيق مانند Celestron CGEM، Skywatcher EQ5 & EQ-6 يا Orion Atlas ايده آل است. و با قيمتي بسيار كمتر از يك تلسكوپ شكستي  ED يك جايگزين اقتصادي عالي براي عكاسان نجومي و رصدگراني است كه قصد داشتن تلسكوپي با دهانه بسيار بزرگ و قيمت نسبتا ارزان را دارند.

آينه اصلي 6 اينچي f/5 از شيشه با جنس BK7 (عدسي بوروسيليكات Schott BK7) براي پايداري حرارتي بيشتر ساخته شده است. BK7 از نظر ويژگي‌هاي حرارتي بسيار برتر از شيشه‌هاي معمولي‌تر است.  اين شيشه‌ در محصولات مصرفي مانند ظروف پخت و پز استفاده مي‌شود  و در بسياري از تلسكوپ‌هاي بازتابي در اين محدوده قيمت استفاده مي‌شود. 

آينه اصلي با لايه نازكي از آلومينيوم تقويت شده تا حداقل 92% بازتاب داشته باشد و  براي دوام با يك لايه محافظ SiO2 (كوارتز) پوشيده شده است. آينه اوليه در مقري با شش پيچ تنظيم كننده  در پشت لوله نصب شده است تا در صورت نياز تنظيم شود. مركز آينه اصلي براي علامت گذاري شده است تا در صورت نياز به هم‌خطي با آينه ثانويه به راحتي انجام شود.

با اتصال يك دوربين ديجيتال DSLR يا يك دوربين نجومي مانند ZWO ASI071MC-Pro با سنسور APS-C، اين تلسكوپ ميدان ديدي نزديك به 2 درجه مي دهد، اين ميدان ديد به اندازه كافي بزرگ است تا بتوانيد از نواحي روشن‌تر اجرام اعماق آسمان مانند كهكشان هاي آندرومدا و يا كهكشان مثلث (Triangulum Galaxy) يا سحابي شكارچي و سحابي سر اسب عكاسي كنيد.

فوكوسر دو سرعته 2 اينچي كريفورد ( Machined Linear Roller Bearing Newtonian)M-LRN مي‌تواند دوربين‌هاي DSLR، وب كم، دوربين هاي ويدئويي نجومي، و دوربين هاي CCD و CMOS با سنسور بزرگ را براي عكاسي نجومي به خوبي كنترل كند. 

همچنين داراي يك پيچ قفل حركت است كه به شما امكان مي دهد بارهاي سنگين‌تر را به خوبي مهار كنيد. پيچ‌هاي بزرگ و عاجدار تنظيم فوكوس (وضوح تصوير) حتي در زماني كه در هواي سرد و با دستكش در حال رصد هستيد به خوبي در دستان شما قرار مي‌گيرند و به راحتي كار مي‌كنند. همچنين داراي يك پيچ قفل حركت است كه به شما امكان مي دهد بارهاي سنگين‌تر را به خوبي مهار كنيد. 

پيچ‌هاي بزرگ و عاجدار تنظيم فوكوس (وضوح تصوير) حتي در زماني كه در هواي سرد و با دستكش در حال رصد هستيد به خوبي در دستان شما قرار مي‌گيرند و به راحتي كار مي‌كنند.  لوله متحرك فوكوسر به گونه اي طراحي شده است كه حداقل سايش و فرسايش را داشته باشد و 40 ميلي‌متر حركت فوكوس را ارائه مي‌كند. روي آن اندازه‌گذاري و مدرج است تا بازگشت به موقعيت درست فوكوس را در زمان رصد آسان كند.

تلسكوپ ۲۰۰ ميلي‌متري جي‌اس‌او  يك آداپتور چشمي 1.25 اينچي دارد تا بتوانيد چشمي‌ها و لوازم جانبي 1.25 اينچي را نصب كنيد. علاوه بر اين يك لوله افزاينده 2 اينچي به طول 35 ميلي متر دارد كه به شما امكان مي دهد كه چشمي 1.25 يا 2 اينچي به فوكوسر متصل كنيد. علاوه بر اين يك جوينده بزرگ ۸ˣ۵۰ دارد كه يافتن اجرام آسمان شب را آسان مي‌كند.

لوله اين تلسكوپ بازتابي نيوتني از ورق فولاد نورد شده  ساخت هشده  تا پايداري دما در آن عالي باشد. و براي محافظت و استحكام بيشتر انتهاي آن با صفحه آلومينيومي فرزكاري شده پوشانده شده است. براي دهانه تلسكوپ نيز يك درپوش گرد و غبار درنظرگرفته شده است. 

لوله تلسكوپ همچنين داراي دو حلقه اتصال از جنس آلومينيوم دايكاست لولايي با با پوشش نمدي براي محافظت از بدنه لوله است. اين حلقه ها چرخش لوله را آسان مي كند تا فوكوسر و جوينده  به راحت ترين موقعيت براي رصد و عكاسي برسند. قسمت پاييني حلقه ها داراي سوراخ هاي رزوه شده است  براي اتصال يك صفحه نصب Vixen (كه روي تلسكوپ قرار دارد) است.

البته مي‌توانيد آن را جدا كرده و صفحه اتصال Losmandy جاي آن قرار دهيد. بالاي دو حلقه اتصال سوراخ‌هاي رزوه‌دار M6x25 ميلي‌متري هستند. بنابراين مي‌توانيد  لوازم جانبي مانند يك تلسكوپ راهنما نصب كنيد. لوله تلسكوپ همچنين داراي پوشش رنگ كوره‌اي سفيد، براق و زيبا است و از داخل نيز  يك پوشش  مشكي مات براي كاهش انعكاس نورهاي سرگردان و افزايش كنتراست تصوير دارد.  لوله كمي از محل قرارگيري فوكوسر بلند‌تر است تا نورهاي پراكنده وارد فوكوسر نشوند و كنتراست تصوير را كاهش ندهد. آينه اصلي مجهز به فن خنك كننده نيز است.

ويژگي هاي تلسكوپ ۲۰۰ ميلي‌متري جي‌اس‌او

• تلسكوپ بازتابي با دهانه بزرگ ۸ اينچي(203 ميلي‌متري) و فاصله كانوني ۸۰۰ ميلي‌متر
• با نسبت كانوني f/4 مناسب عكاسي نجومي از اعماق آسمان شب
• با توانايي رسيدن به حداكثر بزرگنمايي 406 برابر
• گردآوري نور بسيار بالا – 830 برابر چشم انسان و ۷۵ درصد بيشتر از مدل ۶ اينچ
• مجهز به فوكوسر بلبرينگي M-LRN دقيق، بادوام و نرم ۲ اينچي با آداپتور ۱.۲۵ اينچي
• با قابليت نصب چشمي‌هاي ۲ اينچ و ۱.۲۵ اينچ
• ساخت شركت تايواني جي‌اس‌او GSO: Guan Sheng Optical
• مجهز به جوينده ۸x50 با پوشش كامل و چندلايه ضدانعكاس سطوح لنزها
• دراي صفحه اتصال ويكسن دم-چلچله‌اي ۳۰ سانتيمتري
• صفحه اتصال ساخته شده با ماشينكاري دقيق آلومينيوم با فرآيند آنودايز
• همراه با دو حلقه اتصال دور لوله براي محافظت و نصب سريع  و داراي درپوش محافظ
• مناسب براي رصدگران متوسط و حرفه‌اي
• ايده آل براي رصد ماه و سيارات منظومه شمسي و مناسب اجرام اعماق آسمان  
• داراي فن خنك كننده آينه اصلي 

نظريه تسخير

يك نظريه ديگر پيشنهاد مي‌كند كه شايد نيروي گرانش زمين جسمي را كه در حال گذر بود گرفتار كرده باشد. اين اتفاقي بود كه براي چند قمر ديگر در منظومه شمسي، مثل قمرهاي فوبوس و ديموس مريخ اتفاق افتاد.

بر اساس نظريه تسخير، يك جسم سنگي كه در جاي ديگري از منظومه شمسي تشكيل شده بود، به سمت مدار زمين كشيده شد و در آن گير افتاد. اين نظريه تفاوت تركيب زمين و ماه را توضيح مي‌دهد.

با‌ اين‌ حال، اين مدارگردها اغلب شكل عجيبي دارند و مثل ماه كروي نيستند. همچنين، مدار آن‌ها برخلاف ماه تمايلي به همسو شدن با دايره البروج سياره مادرشان ندارد.

نتيجه

اگرچه نظريه شكل‌گيري همزمان و تسخير هر دو تاحدودي وجود ماه را توضيح مي‌دهند، نمي‌توانند به همه سوال‌ها پاسخ دهند. در حال حاضر، به‌ نظر مي‌رسد كه فرضيه برخورد بزرگ سوال‌هاي بيشتري را پاسخ مي‌دهد و از لحاظ شواهد علمي، بهترين مدل براي توضيح دادن نحوه شكل‌گيري ماه است.

اگر شما هم علاقمند هستيد ماه را رصد كنيد و اطلاعاتي در مورد آن به دست آوريد مي توانيد با خريد تلسكوپ به اين امر دست پيدا كنيد. شما مي توانيد با مراجعه به سايت موسسه طبيعت آسمان شب با بهترين قيمت و كيفيت خريد تلسكوپ مد نظر خود را انجام دهيد.

منبع: سايت موسسه طبيعت آسمان شب و ماه چطور به وجود آمده است؟