موسسه طبيعت آسمان شب

اخيرا، در كمپينگي در كوه‌هاي كلرادو شركت كردم. يكي از بهترين ويژگي‌هاي اين سفر اين بود كه روي زمين دراز كشيدم و به‌ راحتي صورت‌هاي فلكي را بدون مزاحمت نورهاي شهري ديدم. اگرچه بيشتر صورت‌هاي فلكي شناخته‌ شده‌تر را تشخيص دادم، ناراحت بودم كه چرا موارد بيشتري را نمي‌شناسم و هيچ چيزي از درس‌هاي مدرسه را درباره راز و رمز ستاره‌ها به خاطر نمي‌آورم.

پيشينيان آسمان شب را مثل كف دست خود مي‌شناختند. براي آن‌ها، صورت فلكي به‌ معناي واقعي كلمه يك ابزار ناوبري حياتي و همچنين يك هدايت‌كننده معنوي بود كه اساطير و جايگاه آن‌ها را در دنيا يادآوري مي‌كرد. امروزه، شناخت صورت‌هاي فلكي همچنان يك دانش مفيد و منبع شگفتي است. تا انتهاي اين مقاله با من همراه باشيد تا با ۱۵ صورت فلكي معروف و نحوه پيدا كردن هر كدام آشنا شويد.

چند صورت فلكي شناخته شده است؟

در قرن دوم، «بطلميوس» ۴۸ صورت فلكي را شناسايي و نامگذاري كرد. اين اولين گزارش مكتوب و علمي از صورت‌هاي فلكي بود. اگرچه گزارش بطلميوس فقط آسماني را پوشش مي‌داد كه مي‌توانست ببيند، به‌ مدت چند قرن به‌ عنوان معياري در علم نجوم استفاده مي‌شد. اتحاديه بين‌المللي اخترشناسي ۸۸ صورت فلكي را فهرست كرده است. اين فهرست از سال ۱۹۲۲ استفاده مي‌شود و تمام آسمان شب را در سراسر جهان پوشش مي‌دهد.

۱۵ صورت فلكي كه در ادامه برررسي مي‌كنيم بر اساس تركيبي از اندازه، قابليت ديده شدن، اهميت ستاره‌هاي درون آن‌ها، سهولت تشخيص و جايگاهي كه در فرهنگ عامه در طول تاريخ داشته‌اند، انتخاب شده‌اند.

نحوه پيدا كردن صورت‌هاي فلكي در آسمان شب

نقشه ستاره‌اي بهترين ابزار كمكي براي يافتن محل جستجوي صورت‌هاي فلكي بسته به مكان و زمان است. نقشه ستاره‌ها بسته به موقعيت مكاني و فصل‌ها متفاوت است. بنابراين، بهتر است از نرم‌افزاري مثل AstroViewer استفاده كنيد كه به شما اجازه مي‌دهد موقعيت مكاني‌تان را وارد كنيد و يك نقشه ستاره‌اي سفارشي بگيريد.

يك نرم‌افزار خوب ديگر Starmap است كه اپليكيشن مخصوص آي او اس نيز دارد. مي‌توانيد نقشه‌هاي اين برنامه را به‌ صورت PDF دانلود كنيد و همراه داشته باشد. برنامه Google Sky نيز گزينه خوبي براي تمرين تشخيص صورت‌هاي فلكي از روي ظاهر است.

علاوه‌بر نقشه ستاره‌اي، به آسمان تاريك (تا جاي ممكن دور از شهرها) و يك دوربين دوچشمي يا تلسكوپ نياز داريد. با چشم غيرمسلح فقط مي‌توانيد خطوط اصلي را ببينيد ولي با دوربين دوچشمي يا تلسكوپ، ستاره‌هاي كم‌نورتر، سحابي‌ها و خوشه‌هاي ستاره‌اي را نيز خواهيد ديد.

تلسكوپ 8 اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او مدل GSO 8 M-LRS-D

استفاده از ساختار اُپتيكي Ritchey-Chretien (RC) در تلسكوپ كه برگرفته از نام طراحان آن «جورج ريچي» و «هنري كرتين» است به طور گسترده در تلسكوپ‌هاي حرفه‌اي در سراسر جهان استفاده مي‌شود و مزاياي بسياري را براي عكاسي نجومي آسمان شب ارائه مي‌كند.

در تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين از آينه‌هاي اوليه و ثانويه‌ايي استفاده مي‌شود كه شكل‌ هايپربوليك(هذلولي) دقيق دارند، اين امر باعث مي‌شود تا اين تلسكوپ‌ ها تقريبا خطاي كُما (كشيدگي تصوير در گوشه‌ها) كه در تلسكوپ‌هاي نيوتني معمول است را نداشته باشند.

اين تلسكوپ‌ها داراي ميدان هاي ديد مسطح هستند كه تصاوير ستاره‌ها را حتي در گوشه‌هاي تصوير به شكل دقيق و بدون كشيدگي نشان مي‌دهند. آنها به عدسي يا تيغه تصحيح كننده نياز ندارند، بنابراين هيچ انحراف رنگي مانند تلسكوپ هاي اشميت-كاسگرين ندارند. و لوله‌هاي باز دارند كه مي‌توانند انتقال گرمايي را با محيط اطراف خود آسان‌تر كنند.

دشواري ساخت تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين RC به اين معني بود كه اين تلسكوپ ها در گذشته براي ستاره شناسان آماتور بسيار گران بودند. اما تكنولوژي مدرن و طراحي و تكنيك‌هاي ساخت در دهه گذشته، امكان توليد اسكوپ‌هاي RC با كيفيت بالا را فراهم كرده‌اند كه به‌ طور قابل‌توجهي مقرون به صرفه هستند.

مجموعه‌هاي تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين (RC (Ritchey-Chretien كه توسط  شركت تايواني جي‌اس‌او GSO: Guan Sheng Optical توليد مي‌شوند، كيفيت و امكانات فوق‌العاده‌اي را براي عكاسان نجومي متوسط و حرفه‌اي ارائه مي‌دهند. عكاساني كه به دنبال تلسكو‌پهايي با فاصله كانوني بالا براي عكاسي با دوربين‌هاي DSLR فريم متوسط و فول فريم هستند.

همچنين تقريباً تمام دوربين‌هاي تصويربرداري نجومي. اين تلسكوپ‌ها داراي اپتيك‌هاي دقيق، لوله‌هاي مستحكم فلزي كنگره‌دار از داخل با اندود مشكي  براي رسيدن به كنتراست تصوير عالي و فوكوسر‌هاي دقيق و بادوام دوسرعته براي نگه‌داشتن ايمن دوربين و لوازم جانبي شما هستند.

تلسكوپ 8 اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او  يك استروگراف Astrograph است استروگراف‌ها تلسكوهايي هستند كه به طور خاص براي عكاسي نجومي طراحي و ساخته مي‌شوند. اين استروگراف ۸ اينچي در هنگام تصويربرداري نجومي قابليت پوشش كامل سنسورهاي عكاسي با فرمت ۳۵ ميلي‌متري (24x36mm) را دارد.

براي چنين فرمتي يا ساير دوربين‌هاي CCD نيازي به تخت كننده و تصحيح كننده ميدان نداري. اما براي دوربين‌هاي عكاسي با سنسورهاي بزرگتر مي‌توانيد تخت كننده ميدان تهيه كنيد. از آنجايي كه در ساخت و طراحي تلسكوپ‌هاي ريچي-كرتين Ritchey-Chretien  از تيغه تصحيح كننده استفاده نمي‌شود. خطاي رنگي در اين تلسكوپ‌ها وجود ندارد.

ويژگي هاي تلسكوپ 8 اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او مدل GSO 8 M-LRS-D

• تلسكوپ تركيبي ريچي-كرتين با آينه اصلي و ثانويه هايپربوليك hyperbolic mirrors
• بدون خطاي كما (Coma) در گوشه‌هاي تصوير به دليل طراحي اُپتيكي ريچي-كرتين
• با بدنه سبك و مستحكم فيبركربن
• با پوشش مشكي دندانه‌دار از داخل، مانع از رسيدن نورهاي پراكنده به چشم ناظر
• با دهانه ۲۰۰ ميلي‌متري (۸ اينچي)، فاصله كانوني ۱۶۰۰ ميلي‌متر و نسبت كانوني f8
• با توانايي رسيدن به حداكثر بزرگنمايي 400 برابر
• گردآوري نور بسيار بالا – 830 برابر چشم انسان و ۷۵ درصد بيشتر از مدل ۶ اينچ
• مجهز به فوكوسر بلبرينگي دقيق، بادوام و نرم ۲ اينچي با آداپتور ۱.۲۵ اينچي
• با قابليت نصب چشمي‌هاي ۲ و ۱.۲۵ اينچي و دو حلقه اتصال افزاينده
• با نسبت كانوني f/8 ايده‌آل براي عكاسي نجومي از اجرام منظومه شمسي و مناسب عكاسي از اعماق آسمان
• مناسب رصدگران و عكاسان حرفه‌اي آسمان شب براي عكاسي با نوردهي طولاني مدت
• ساخت شركت تايواني جي‌اس‌او GSO: Guan Sheng Optical
• دراي صفحه اتصال ويكسن و لوزماندي دم-چلچله‌اي (Vixen & Losmandy)
• صفحات اتصال به مقر ساخته شده با ماشينكاري دقيق آلومينيوم با فرآيند آنودايز
• قابليت نصب روي انواع مقر‌ها و سه‌پايه‌ها، به ويژه مقرهاي استوايي EQ
• تلسكوپ 8 اينچ ريچي‌كرتين جي‌اس‌او سبك و كوچك به طول ۵۸ سانت وزن ۶.۲ كيلوگرم

۱۵ صورت فلكي مهم

اگرچه هر كدام از صورت‌هاي فلكي كه معرفي مي‌كنيم زمان مشخصي براي ديده شدن دارند، بسياري از آن‌ها حداقل ۶ ماه از سال،‌ البته با وضوح كمتر، قابل‌ مشاهده هستند. مواردي كه در زير معرفي مي‌كنيم معروف‌ترين و قابل‌مشاهده‌ترين صورت‌هاي فلكي با چشم غيرمسلح در نيمكره شمالي هستند.

１. صورت فلكي دلو

• Aquarius در لاتين به معني حامل آب يا آبريز است.
• بهترين زمان مشاهده: مهر

اگرچه دلو به‌ عنوان يكي از بزرگ‌ترين، معروف‌ترين و قديمي‌ترين صورت‌هاي فلكي شناخته مي‌شود، كم‌نور است و اغلب به‌ سختي مي‌توان آن را پيدا كرد. در اساطير يوناني، دلو نماد گانيمده است كه يك مرد جوان بسيار زيبا بود. زئوس به خاطر ظاهر زيباي اين پسر او را به كوه المپوس دعوت كرد تا جام‌دار خدايان باشد. بابت خدمات گانيمده، جواني ابدي و همچنين جايگاهي در آسمان شب به او عطا شد.

صورت فلكي دلو با وجود موقعيت برجسته و اندازه بزرگ، ويژگي‎هاي مشخص يا حتي ستاره‌هاي درخشان ندارد. خط بيرون‌زده از سمت راست بازوي راست است و بخش مياني بزرگ تركيبي از آب جاري از جام و پاي راست است. اگرچه اين كل صورت فلكي دلو نيست، چيزي است كه به‌ احتمال زياد در آسمان شب مي‌بينيد. دلو در شهر قابل‌ مشاهده نيست و براي ديدن آن به آسمان تاريك نياز داريد.

２. عقاب (Aquila)

• Aquila در لاتين به معني عقاب است.
• بهترين زمان مشاهده: اواخر تابستان، شهريور

در اساطير يوناني، آكويلا عقابي بود كه گانيمده (دلو) را به كوه المپوس برد. اين عقاب همچنين حامل صاعقه زئوس بود. اين صورت فلكي در نوار راه شيري قرار دارد و برجسته‌ترين ستاره آن Altair (الطير يا كركس پرنده) است كه يكي از نزديك‌ترين ستاره‌هايي كه با چشم غيرمسلح ديده مي‌شوند، محسوب مي‌شود. بخش بالايي صورت فلكي عقاب به‌ شكل يك V معكوس كم‌ عمق است و ستاره الطير تقريبا وسط آن قرار دارد. اين قسمت سر و بال‌هاي عقاب است و خطي كه از الطير پايين مي‌آيد بدن عقاب را تشكيل مي‌دهد.

３. بره (Aries)

• Aries در لاتين به معني قوچ است.
• بهترين زمان مشاهده: دي

بره يكي از ۱۲ صورت فلكي است كه زودياك را تشكيل مي‌دهند. اين صورت‌هاي فلكي مسير فرضي خورشيد در آسمان هستند كه در اصطلاح علمي به‌ عنوان منطقه‌ البروج شناخته مي‌شود. به ‌همين دليل، صورت‌هاي فلكي زودياك در زمان‌هاي قديم اهميت خاصي داشتند.

در اساطير يونان، آريس قوچي بود كه پشمش به پشم طلايي تبديل شد. پشم طلايي نماد پادشاهي و اقتدار است و نقش مهمي در داستان جيسون و آرگونوت‌ها دارد. جيسون دنبال پشم گوسفند مي‌رود تا عنوان پادشاهي را از آن خود كند و با كمك مديا (همسر آينده‌اش) آن را پيدا مي‌كند. اين يكي از قديمي‌ترين داستان‌هاي دوران باستان است و در زمان هومر رايج بود.

صورت فلكي بره از ۴ (گاهي ۵) ستاره قابل‌ مشاهده تشكيل شده است كه يك خط از سر قوچ تا پايين آن ايجاد كرده‌اند. حمل بزرگ‌ترين و قابل‌مشاهده‌ترين ستاره اين صورت فلكي است و در دسته غول‌هاي نارنجي قرار دارد.

４. سگ بزرگ (كلب اكبر)

• Canis Major در لاتين به معني سگ بزرگ‌تر است.
• بهترين زمان مشاهده: بهمن

صورت فلكي سگ بزرگ نماد سگ مشهور يوناني لايلاپس (Laelaps) است. داستان‌هاي مختلفي درباره اين سگ وجود دارد ولي تمامي آن‌ها مي‌گويند به‌ قدري سريع بود كه توسط زئوس به آسمان برده شد.  لايلاپس همچنين يكي از سگ‌هاي صورت فلكي شكارچي در نظر گرفته مي‌شود كه پشت سر او در آسمان شب در تعقيب گاو ثور هستند.

كلب اكبر درخشان‌ترين ستاره آسمان شب را در خود جا داده است كه با نام شباهنگ يا سيريوس شناخته مي‌شود. اولين ظهور كلب اكبر هنگام سپيده دم در اواخر زمستان رخ مي‌دهد و شروع روزهاي گرم زمستان را نويد مي‌دهد.

５. ذات‌الكرسي

• Cassiopeia معني لاتين ندارد و نام يك ملكه در اساطير يونان است.
• بهترين زمان مشاهده: آبان

كاسيوپيا در اساطير يونان ملكه‌اي متكبر بود كه به زيبايي خود مي‌باليد. او مادر پرنسس آندرومدا بود و برخلاف ساير شخصيت‌هايي كه با افتخار در آسمان قرار مي‌گرفتند، به‌ عنوان مجازات مجبور به حضور در قلمروهاي آسماني شد.

ماجرا اين بود كه كاسيوپيا معتقد بود زيبايي او (يا در بعضي از داستان‌ها، دخترش) بيشتر از پري‌هاي دريايي است. اين توهين بزرگي بود و باعث شد به آسمان فرستاده شود تا همه با نگاه تحقيرآميز به او زل بزنند. ذات‌الكرسي با شكل متمايز W كه توسط پنج ستاره درخشان تشكيل شده است، يكي از قابل‌تشخيص‌ترين صورت‌هاي فلكي در آسمان شب پاييز و اوايل زمستان است.

６. ماكيان (صليب شمالي)

• Cygnus در يوناني به معني قو است.
• بهترين زمان مشاهده: شهريور

در اساطير يونان، چند شخصيت به شكل قو در مي‌آيند. مثلا، زئوس براي اغواي لدا، مادر جميني و هلن تروي، به قو تبديل شد. در يك داستان ديگر، اورفئوس به قتل رسيد و سپس به شكل يك قو در كنار چنگ خود (صورت فلكي شلياق) در آسمان قرار گرفت. اين صورت فلكي همچنين ممكن است نام خود را از داستان فايتون و سيگنوس گرفته باشد. فايتون پسر هليوس (خداي خورشيد) بود و يك روز ارابه خورشيدي پدرش را براي سواري قرض گرفت.

فايتون نمي‌توانست افسار را كنترل كند و زئوس مجبور شد به ارابه شكليك كند كه منجر به مرگ فايتون شد. برادر فايتون، سيگنوس، روزهاي زيادي را صرف غصه خوردن و جمع‌آوري استخوان‌هاي برادرش كرد. اين كار سيگنوس خدايان را چنان تحت‌تاثير قرار داد كه او را به يك قو تبديل كردند و مكاني در آسمان به او دادند.

صليب شمالي در واقع يك صورتواره (الگوي قابل‌تشخيصي از ستاره‌ها) داخل سيگنوس قو است. دنب، دم قو (يا نقطه بالايي صليب)، يكي از درخشان‌ترين ستاره‌هاي آسمان شب است. اين صورت فلكي به ستون فقرات كهكشان نيز معروف است و در آسمان شب به‌ شكل يك غاز با بال‌هاي باز به موازات افق ديده مي‌شود.

７. دوپيكر

• Gemini در لاتين به معني دوقلوها است.
• بهترين زمان مشاهده: بهمن

صورت فلكي دوپيكر نماد دوقولوهايي با نام‌هاي كاستور و پولوكس است. لدا مادر دوقلوها بود، پدر كاستور پادشاه فاني اسپارتا و پدر پولوكس زئوس بود (او لدا را به‌شكل يك قو اغوا كرد، يادتان هست؟ اين داستان‌ها همه به هم گره خورده‌اند!).

وقتي كاستور كشته شد، پولوكس ناميرا به زئوس التماس كرد تا كاستور را هم جاودانه كند. زئوس اين كار را با قرار دادن اين دو برادر در آسمان شب براي هميشه انجام داد. كاستور و پولوكس اتفاقا نام درخشان‌ترين ستاره‌هاي اين صورت فلكي و نشان‌دهنده سر دوقلوها هستند. هر كدام از اين ستاره‌ها خطي دارند كه بدن آن‌ها را تشكيل مي‌دهد و ظاهري مثل U به اين صورت فلكي مي‌دهد. دوقلوها كنار شكارچي قرار دارند و پيدا كردن آن‌ها در زمستان نسبتا راحت است.

８. شير يا اسد

• Leo‌ در لاتين به معني شير است.
• بهترين زمان مشاهده: فروردين

لئو تقريبا در تمام سنت‌هاي اساطيري شير بزرگي در آسمان شب بوده است. در فرهنگ يوناني، لئو شير بزرگي است كه توسط هركول به‌ عنوان مرحله‌اي از دوازده ‌خان كشته شد. شير با سلاح‌هاي فاني قابل كشتن نبود، زيرا خز تنش در برابر حمله نفوذناپذير بود و چنگال‌هايش از هر شمشير انساني تيزتر بود. سرانجام هركول موفق شد اين شير را خفه كند، البته در اين راه انگشت خود را از دست داد.

از آن‌ جايي ‌كه اين صورت فلكي ظاهري شبيه اسم خود دارد، به‌ راحتي مي‌توانيد آن را در زودياك پيدا كنيد. يك علامت سوال سر و سينه را تشكيل مي‌دهد و دنباله آن كه به سمت چپ مي‌رود، انتهاي شير را مي‌سازد. سپس به سمت چپ حركت مي كند تا مثلث و انتهاي شير را تشكيل دهد. قلب‌الاسد (رگولوس)، درخشان‌ترين ستاره صورت فلكي شير، در سمت راست پايين آن قرار دارد و نشان‌دهنده پاي راست جلوي شير است.

９. شلياق

• ليرا در لاتين به معناي چنگ رومي است.
• بهترين زمان مشاهده: مرداد

شلياق با اسطوره اورفئوس، موسيقيدان بزرگ، مرتبط است. آپولو چنگ را به اورفئوس داد و مي‌گويند كه موسيقي او زيباتر از موسيقي هر انسان فاني بود. موسيقي او مي‌توانست خشم را آرام كند و شادي را به دل‌هاي خسته بياورد. اورفئوس كه پس از مرگ همسرش افسرده و سرگردان بود، كشته شد و چنگش به رودخانه انداخته شد. زئوس عقابي را براي پيدا كردن چنگ فرستاد و سپس آن را در آسمان شب قرار داد.

شلياق به‌ شكل يك مربع كج است كه دم آن به وگا، درخشان‌ترين ستاره اين صورت فلكي و يكي از درخشان‌ترين ستاره‌هاي آسمان، متصل است. شلياق كوچك است و در ماه‌هاي تابستان تقريبا مستقيما بالاي سر است، ولي وگاي درخشان پيدا كردن آن را آسان مي‌كند.

１０.  شكارچي

• نام‌گذاري‌شده به افتخار اوريون، شكارچي اساطيري يوناني
• بهترين زمان مشاهده: آذر

شكارچي يا جبار يكي از بزرگ‌ترين و قابل‌تشخيص‌ترين صورت‌هاي فلكي است. اين صورت فلكي در سرتاسر جهان قابل‌ مشاهده است و هومر، ويرژيل و حتي انجيل به آن اشاره كرده‌اند. اوريون، ‌پسر پوزيدون، يك شكارچي بزرگ با قدرت فوق‌ طبيعي بود. او مدام با آرتميس (الهه شكار) در جزيره كرت شكار مي‌كرد و توسط كمان او يا نيش عقرب بزرگ كه بعدا صورت فلكي عقرب شد، كشته شد.

كمربند سه‌ ستاره شكارچي ساده‌ترين صورتواره براي پيدا كردن است. پاي شكارچي (سمت راست پايين) و آلفاي شكارچي (بالا سمت چپ) درخشان‌ترين ستاره‌هاي آن هستند. دو گوشه ديگر يك چهارضلعي نامنظم را تشكيل مي‌دهند. شكارچي همچنين از اين لحاظ منحصر به‌ فرد است كه مي‌توانيد از آن براي پيدا كردن صورت‌هاي فلكي ديگر در آسمان زمستان استفاده كنيد.

１１.  ماهي يا حوت

• Pisces در لاتين به معني ماهي‌ها است.
• بهترين زمان مشاهده: آبان

دو ماهي آسمان نماد آفروديت و پسرش اروس هستند كه خود را به ماهي تبديل كردند و با طناب به هم گره زدند تا از تايفون، بزرگ‌ترين و پست‌ترين هيولا در تمام اساطير يونان، بگريزند. بعيد است كه صورت فلكي ماهي را وسط شهر پيدا كنيد، زيرا هيچ كدام از ستاره‌هاي آن خيلي خاص يا درخشان نيستند. اين صورت فلكي به‌ شكل يك V بزرگ است كه ماهي سمت راست يك O كوچك و ماهي سمت چپ يك مثلث كوچك در انتها مي‌سازد.

１２.  عقرب يا كژدم

• اسكورپيوس در لاتين به معني عقرب است.
• بهترين زمان مشاهده: تير

افسانه‌هاي مختلفي درباره عقرب وجود دارد كه اوريون شكارچي تقريبا در همه آن‌ها دخيل است. اوريون به خود مي‌باليد كه مي‌تواند تمام حيوان‌هاي روي زمين را بكشد. او با عقرب روبه‌رو شد و پس از يك مبارزه طولاني و شديد، شكست خورد. اين مبارزه به‌ قدري سخت بود كه توجه زئوس را به خود جلب كرد و عقرب تا ابد در آسمان شب قرار گرفت.

با وجود ستاره‌هاي درخشان زياد، به‌ راحتي مي‌توانيد عقرب را در آسمان شب پيدا كنيد. آنتارس، درخشان‌ترين ستاره اين صورت فلكي، به قلب‌العقرب معروف است. پيدا كردن اين ستاره بسيار راحت است ولي گاهي به‌ دليل رنگ قرمز روشن خود با مريخ اشتباه گرفته مي‌شود. سمت راست قلب ۳ تا ۵ ستاره وجود دارد كه سر را تشكيل مي‌دهند. در سمت چپ، خطي طولاني از ستاره‌ها وجود دارد كه به‌ شكل يك علامت سوال وارونه منحني مي‌شوند.

１３. گاو يا ثور

• تاروس در لاتين به معني گاو نر است.
• بهترين زمان مشاهده: آذر

برج ثور يكي از اجزاي بزرگ و برجسته آسمان زمستان است. به‌ عنوان يكي از قديمي‌ترين صورت‌هاي فلكي شناخته‌شده، قدمت اسطوره‌هاي آن به اوايل عصر برنز برمي‌گردد. اسطوره‌هاي يوناني متعددي درباره گاو وجود دارد. در يكي از آن‌ها، زئوس خود يا معشوقه‌اش را به شكل يك گاو نر درآورد تا جلوي فاش شدن خيانتش را بگيرد. در يك اسطوره ديگر، گاو نر هفتمين خان هركول بود.

پيدا كردن اين صورت فلكي نسبتا آسان است، زيرا قابل‌ تشخيص‌ ترين ستاره آن يك V بسيار برجسته را تشكيل مي‌دهد كه نشان‌دهنده سر و شاخ گاو است. دبران درخشان‌ترين ستاره صورت فلكي ثور است كه چشم راست گاو را تشكيل مي‌دهد. پنج ستاره كه با چشم غيرمسلح نسبتا نزديك هم هستند، يك V كوچك تقريبا كامل را تشكيل مي‌دهند كه به سمت دو ستاره نهايي كه نوك شاخ هستند گسترش مي‌يابد.

１４. دب اكبر

• Ursa Major در لاتين به معني خرس بزرگ‌تر است.
• بهترين زمان مشاهده: فروردين

ملاقه بزرگ عموما به‌ عنوان يك صورت فلكي در نظر گرفته مي‌شود، ولي در واقع يك صورتواره در صورت فلكي دب اكبر است. اين شناخته‌شده‌ترين الگوي ستاره‌اي در جهان محسوب مي‌شود، زيرا هميشه در نيمكره شمالي قابل‌مشاهده است.

اسطوره يوناني دب اكبر داستان دب اصغر را هم تعريف مي‌كند. زئوس شيفته الهه جواني به نام كاليستو شد. هرا، همسر زئوس، از شدت حسادت كاليستو را به خرس تبديل كرد. كاليستو وقتي خرس بود با پسرش آركاس روبخ‌رو شد. آركاس قصد داشت به خرس شليك كند، ولي زئوس اجازه نداد اين اتفاق بيافتد. زئوس آركاس را نيز به خرس تبديل كرد و مادر (دب اكبر) و پسر (دب اصغر) را براي هميشه در آسمان شب قرار داد.

هفت ستاره دب اكبر به‌ راحتي تشخيص داده مي‌شوند و تقريبا هميشه قابل‌مشاهده هستند. آن‌ها بخشي از پشت و دم خرس بزرگ را تشكيل مي‌دهند. در حاليكه ساير قسمت‌هاي اين صورت فلكي شكل خرس را تكميل مي‌كنند، اغلب در مناطقي كه آلودگي نوري بالا دارند قابل‌ مشاهده نيست.

دب اكبر چيزي بيش از يك صورت فلكي زيبا است. لبه بيروني كاسه آن هميشه شما را به سمت ستاره شمالي هدايت مي‌كند و در قرون گذشته براي جهت‌يابي مورد استفاده قرار مي‌گرفت. كافي است با دو ستاره لبه بيروني دب اكبر يك خط بسازيد و آن را پنج برابر فاصله بين اين دو ستاره امتداد دهيد تا ستاره شمالي را پيدا كنيد.

１５. دب اصغر

• در لاتين به معني خرس كوچك‌تر است.
• بهترين زمان مشاهده: خرداد

دب اصغر به‌ خاطر پولاريس يا ستاره شمالي معروف است. بسياري از مردم به اشتباه فكر مي‌كنند كه ستاره شمالي مستقيما بالاي سرشان است، ولي اين فقط در قطب شمال صادق است. براي بيشتر مردم نيمكره شمالي، ستاره شمالي در اعماق آسمان شب خواهد بود.

دب اصغر شبيه يك توله خرس با دم بسيار بلند است. دب اصغر نه تنها از طريق اندازه، بلكه با كمك انحناي دم از دب اكبر متمايز مي‌شود. وقتي ستاره شمالي را در انتهاي دم خرس با استفاده از دب اكبر پيدا كرديد، تشخيص بقيه صورت فلكي آسان خواهد بود.

نتيجه

صورت هاي فلكي كشف شده در آسمان شب توسط دانشمندان را در مقاله براي شما نام برديم و اسامي آنها همراه با مشخصاتشان براي شما بررسي كرديم. همچنين شكل ظاهري آنها را توضيح داديم تا در صورت رصد در آسمان بتوانيد آنها را تشخيص دهيد. شما مي توانيد با خريد تلسكوپ اين صورت هاي فلكي را در آسمان شب ببينيد. خريد تلسكوپ در سايت موسسه طبيعت آسمان شب به راحتي و با بهترين قيمت و كيفيت در دسترس است.

منبع: سايت موسسه طبيعت آسمان شب و ۱۵ صورت فلكي كه بايد بشناسيد و نحوه پيدا كردن آن‌ها را بدانيد